تاریخچه پته ایران

در هر گوشه کشور ما هنر و هنرمندانی با نقش و نگارهای رنگارنگ وجود دارد .هنر پته یا پته دوزی ساخته ای رنگارنگ به دست هنرمندان کرمانی است.

پته نوعی سوزن دوزی اصیل و سنتی است که تمام یا بخشی از پارچه با کوک بخیه و نخ‌های رنگین پوشیده می‌شود.

پته دوزی یکی از زیباترین و قدیمی ترین سوزن دوزیهای سنتی ایران است که در تاریخ فرهنگی کرمان ریشه عمیقی دارد.

پارچه پته دوزی دارای ظرافت و زیبائی خاصی است که از سوزن دوزیهای ظریف پوشیده شده است و تنها در کنار طرحهای دوخته شده فضای بسیار کمی از زمینه به صورت ساده باقی می ماند و گاهی هم تمام زمینه سوزن دوزی دشه و گوئی زمنیه ای در کار نیست.

تمامی خطهای موجود در شال خط دوزی یا ساقه دوزی می شوند برای پارچه های قرمز خط دوزی مشکی است پارچه سفید خط دوزی زرد است.پارچه مشکی و سبز خطهای آن به رنگ زرد دوخته می شود.

بعد از اینکه خط دوزی تمام شد خطوط اصلی نقش که ساقه دوزی شد داخل آن با شیوه خاصی از سوزن دوزی پر می شود که اصطلاحاً پتک چهارگوش می گویند این دوخت معمولاً بین خطوط موازی حاشیه باریکی وجود دارد که از دوخت تیک چهارگوش پر می شود.

پته در فرهنگنامه معین به پشم نرمی گفته می شود که از بن موی بز به دست آمده و برای شال مورد استفاده قرار می گیرد پته دوزی عموما با طرح های گل و بته و ترنج همراه است و بوته های رنگی در آن زیاد به چشم می خورد.

یک بانوی کرمانی هزاران هزار بار سوزن بر روی شال با سرپنجه های هنرمندانش می زند.تا با نخ های به رنگ مشکی-قرمز-سبز ماشی-زرد-سبز روشن و تیره-نارنجی-لاکی-ماشی-عنابی-بته جقه ای ،ترنج،پیچک ترنجی-سروچه ای و یا نقش حیوان و گلی بر روی پارچه پدیدار شود و زیباترین سوزن دوزی جهان خلق شود.

زیبایی پته کرمان با هیچ‌یک از سوزن‌دوزی‌ها قابل مقایسه نیست، هر چه بیشتر به پته‌های زیبای کرمانی نگاه کنی، بیشتر و بیشتر مجذوب این هنرآفرینی زنان و دختران هنرمند دیار کریمان می‌شوی

پته دریافت کننده ی مهر اصالت یونسکو

 

هنرمندان پته دوز که معمولا زنان و دختران خانه دار هستند با کمک سوزن نقش‌های ذهنی را که تلفیقی از پندار‌ها و بینش‌های شخصی خودشان است را به وسیلهٔ کوک‌های نخی رنگی روی زمینه پارچهٔ پشمی ضخیم یا همان عریض می‌دوزند.

به همراه ۱۱ صنایع دستی استان کرمان پته کرمان موفق به دریافت مهر اصالت یونسکو شده است و این به معنی مرغوبیت و اصالت پته کرمان و معرفی این اثر ارزشمند به جهان است.

برای قیمت گذاری واقعی پته کرمان باید سازمان صنعت و معدن و تجارت وارد بحث قیمت گذاری شوند تا بر چسب کار هنری و کار بازاری از هم تفکیک شود .

بانوان کرمانی در پستوی منازل خود اکثر هنرهای رو دوزی و بافندگی را رونق می بخشند.ولی هیچ گاه نامی از آن ها بر صفحه ای ثبت نشده است و اگر نامی از هنرمندی در این زمینه جایی ثبت شده است نام های مردانی است که به این هنر اشتغال داشته اند.

مثل استاد فرج الله کرمانی که بقچه ی پته دوزی او که مربوز به سال ۱۲۸۰ است از قدیمی ترین و زیباترین پته هاست. متاسفانه در این عرصه هنرمندانِ گم نام بسیار فراوانند.